Ô nhiễm môi trường nước luôn là một vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của con người. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết được thực trạng cũng như hậu quả của ô nhiễm môi trường nước đáng báo động hiện nay. Vì vậy, trong chuyên mục tin xã hội hôm nay chúng tôi sẽ đưa các bạn đi tìm hiểu xem ô nhiễm môi trường nước là gì, các nguyên nhân, hậu quả và giải pháp khắc phục cho tình trạng này.

I. Ô nhiễm môi trường nước là gì?

Ô nhiễm môi trường nước trong tiếng Anh là Water pollution, nó dùng để chỉ hiện tượng nguồn nước bị nhiễm bẩn. Nói một cách dễ hiểu hơn thì ô nhiễm môi trường nước là hiện tượng nước tại các nguồn nước ngầm hay nước mặt (sông, ngòi, ao, hồ, kênh, rạch, biển,…) chứa các chất độc hại gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người và động thực vật.

Hiến chương châu Âu về nước đã định nghĩa: “Ô nhiễm nước là sự biến đổi nói chung do con người đối với chất lượng nước, làm nhiễm bẩn nước và gây nguy hiểm cho con người, cho công nghiệp, nông nghiệp, cho động vật nuôi và các loài hoang dã.”

II. Thực trạng đáng báo động về vấn đề ô nhiễm môi trường nước trên toàn thế giới

Nước có vai trò rất quan trọng trong công nghiệp hóa, tuy nhiên vì do lạm dụng quá mức nên đã xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường nước ở mức đáng báo động. Để hiểu rõ thực trạng đang gặp phải trên toàn thế giới, chúng ta có thể theo dõi những số liệu dưới đây và thấy được mức độ nguy hại của nó.

• Tại Châu Á, tình trạng các chất độc trong nước ở đây cao gấp 3 lần so với chỉ số trung bình trên thế giới và đây được xem là một trong những châu lục có mức độ ô nhiễm cao nhất thế giới.
• Tại Bangladesh, nguồn nước sạch đạt chuẩn chỉ có 15% cho gần 1,2 triệu dân, vì thế những người dân ở đây đã phải sử dụng nguồn nước ô nhiễm trong sinh hoạt hàng ngày.
• Theo số liệu thống kê của UNEP về ô nhiễm môi trường nước của thì 60% nguồn nước trên các dòng sông của 3 châu lục Á-Phi-Âu đều đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Theo Unicef thì 5 quốc gia có nguồn nước ô nhiễm nặng nhất là: Indonesia, Thái Lan, Philippines, Trung Quốc và Việt Nam.
• Mặc dù các chương trình “sông sắt” để đánh giá nguồn nước thải của các công ty, nhà máy cũng như những cố gắng để cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường nước nhưng 200 triệu dân của Indonesia vẫn ở trong tình trạng thiếu nước sạch trầm trọng.
• Tại Việt Nam, số lượng người chưa được tiếp cận với nước sạch theo báo cáo mới nhất của viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường là khoảng 17 triệu dân. Họ vẫn đang phải sử dụng các nguồn nước ô nhiễm từ nước mưa, nước giếng khoan, và nước máy lọc chưa đảm bảo an toàn.
• Tại Hà Nội có hơn 1.000m3 rác thải và gần 400.000m3 nước thải thải ra môi trường mỗi ngày nhưng chỉ có khoảng 10% trong số đó được xử lý. Lượng nước thải của Thủ đô đổ hết ra các sông ngòi, kênh rạch như: Sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đà, hồ Linh Đàm,… Đáng chú ý con sông Tô Lịch từng được xem là “Long Mạch của Thủ đô” nay tình trạng ô nhiễm đã rất cao. Nước bốc mùi hôi thối khiến người dân, du khách không thể “thở nổi” khi đi ngang qua đây.
• Tại cụm khu công nghiệp Thanh Lương Hồ Chí Minh ước tính mỗi ngày có khoảng 5.000m3 nước thải ô nhiễm từ các nhà máy giấy, bột giặt, nhuộm…. Tại các khu vực kênh quanh các quận 8,11,6,.. đang bị ô nhiễm nặng. Đặc biệt là kênh Tàu Hủ khi nơi đây là nơi tập kết lượng nước, rác thải tại các quận đổ về. Nhiều hộ dân sống tại đây phải đối mặt với tính trạng ô nhiễm nguồn nước nặng và mùi hôi thối từ kênh Tàu Hủ bốc lên mỗi ngày. Ảnh hưởng tới đời sống, sức khỏe của các hộ dân sống gần đây.
• Theo Bộ Y tế, Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn trung bình mỗi năm có đến 9000 người chết do sử dụng nguồn nước bẩn, hơn 100.000 người mắc ung thư.

III. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nước

Có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nước và có thể chia chúng thành hai loại là ô nhiễm bởi nguyên nhân tự nhiên và ô nhiễm do nhân tạo

1. Nguyên nhân ô nhiễm đến từ tự nhiên

• Các hiện tượng thời tiết xấu như bão lũ gây tình trạng xáo trộn và làm bẩn nguồn nước, hơn nữa nó còn có thể còn kéo theo các chất hay rác thải độc hại gây ô nhiễm.
• Các loại phân thải hay xác chết của động thực vật bị ngấm vào nước
• Các hiện tượng núi lửa, xói mòn cũng gây ra tình trạng suy thoái môi trường nước.

2. Nguyên nhân ô nhiễm nhân tạo.

• Từ sinh hoạt

Nước thải sinh hoạt (Sewage): loại nước thải này phát sinh từ các hộ gia đình, khách sạn, bệnh viện, cơ quan trường học, chứa các chất thải trong quá trình sinh hoạt, vệ sinh của con người. Thành phần cơ bản của nước thải sinh hoạt là các chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học (cacbohydrat, protein, dầu mỡ), chất dinh dưỡng (photpho, nitơ), chất rắn và vi trùng.

• Từ nước thải công nghiệp

Nước thải công nghiệp (industrial wastewater): khác với nước thải đô thị hay nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp sẽ phụ thuộc vào ngành sản xuất công nghiệp mà các thành phần trong nước thải là không giống nhau. Loại nước thải này được xả ra từ các cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải.

Các tác nhân gây ô nhiễm chính thường được sử dụng để so sánh là COD (nhu cầu oxy hóa học), SS (chất rắn lơ lửng), BOD5 (nhu cầu oxy sinh hóa).

Ngoài những tác nhân trên thì các hoạt động sản xuất nông, lâm ngư hay y tế cũng là nguồn cơ gây ô nhiễm môi trường nước.

IV. Hậu quả khôn lường do ô nhiễm môi trường nước gây ra

1. Đối với con người

Nước chiếm tới 70% trong cơ thể con người, vì thế nước có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống. Nguồn nước sạch đang ngày càng bị khan hiếm bởi việc khai thác nguồn tài nguyên quá nhiều và hơn nữa là việc khai thác này còn làm ô nhiễm nguồn nước một cách nặng nề. Hậu quả của việc thiếu nước sạch và ô nhiễm môi trường nước là vô cùng nghiêm trọng mà chúng ta không thể nào ngờ tới.

Những nguồn nước chưa qua xử lý sẽ có các chất như Asen, Flo và phèn. Theo như stemedcaucus2 tìm hiểu thì nếu 3 chất này thâm nhập vào cơ thể ít thì không sao nhưng nếu tích dần trong cơ thể trong thời gian dài, đặc biệt là ở trẻ em thì nó sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ. Cụ thể như thần kinh, tim mạch,sắc tố da, đường ruột, thậm chí là ung thư.

2. Đối với môi trường sinh thái tự nhiên

Không chỉ quan trọng đối với sự sống của con người mà nước còn là thành tố quyết định sự sống cho tất cả các loài động vật, thực vật và cả các yếu tố môi trường, địa lý trên trái đất.

Chình vì thế, việc môi trường nước bị ô nhiễm sẽ khiến các động vật và vi sinh vật bị nhiễm độc, thực vật trở nên khô héo và cằn cỗi. Đặc biệt các loài động, thực vật và vi sinh vật sống dưới nước sẽ phải chịu các tác động nguy hiểm nhất.

Không chỉ vậy, việc các động thực vật và vi khuẩn khi bị nhiễm độc sẽ trở nên gây hại, nó có thể sẽ lại tác động xấu lên con người gây các bệnh như ung thư, bại liệt, thương hàn, tả,…

3. Đối với xã hội

Những kinh phí để xử lý và khắc phục ô nhiễm môi trường nước là rất lớn, vì thế nền kinh tế sẽ phải chịu nhiều tổn hại để bỏ ra một khoản phí khổng lồ cho việc này. Theo đó, các biện pháp để ngăn xử lý nguồn nước không hề đơn giản, cần có các công nghệ hiện đại. Ví dụ như: bộ lọc sinh học, hóa chất, bộ lọc cát,…

V. Giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường nước

1. Đối với nhà nước

Nâng cao rà soát và kiểm tra quá trình xả thải ra môi trường nước là quá trình cấp bách hàng đầu mà nhà nước cần làm. Đồng thời, nhà nước cần phải tìm ra các giải pháp trước mắt cũng như giải pháp lâu dài cho tình trạng ô nhiễm môi trường nước hiện nay.

Từ đó, đòi hỏi về phía nhà nước cần có những hành động như sau:

• Đầu tư thêm cơ sở hạ tầng đối với việc xử lý chất thải.
• Thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải từ hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp.
• Xử lý đúng cách, phù hợp theo quy định nước thải ở nhà máy, xí nghiệp trước khi thải ra môi trường.
• Xử lý mạnh tay các hành vi vi phạm về xả thải ra môi trường không đúng quy định.
• Tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác xả thải của các cơ sở sản xuất, nhà máy, xí nghiệp.
• Tuyên truyền và giáo dục người dân để cùng nâng co ý thức bảo vệ môi trường nước nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung.
• Tăng cường xã hội hóa trong công tác vệ sinh môi trường, huy động sự tham gia của các tổ chức, các cơ quan đoàn thể, doanh nghiệp và nhân dân.
• Đẩy mạnh việc khơi thông cống rãnh và nạo vét, xử lý ô nhiễm lại các đầm, hồ,…
• Nghiên cứu, bổ sung và chỉnh sửa những thiếu sót trong các quy định về kiểm soát việc xả thải ra môi trường của pháp luật hiện hành.

2. Đối với ý thức của mỗi người

Ý thức mỗi người là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ môi trường nước nói riêng.

• Mỗi người đều cần phải có ý thức bảo vệ môi trường bằng việc hạn chế các loại rác thải và vứt rác đúng nơi quy định.
• Phân loại rác thải ra thành các loại khác nhau để dễ dàng cho việc xử lý.
• Tận dụng và tái chế rác thải một cách triệt để
• Hạn chế sử dụng chất tẩy rửa khi xử lý cống thoát nước nghẹt.
• Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đối với trẻ nhỏ để các con có được ý thức ngay từ bé.
• Tổ chức các cuộc thi, sự kiện về chủ đề bảo vệ môi trường.

Ô nhiễm môi trường nước không chỉ là vấn đề của riêng ai mà nó mang tính chất toàn cầu. Những tác hại mà nó mang đến là vô cùng nguy hiểm nên hãy đề cao tinh thần bảo vệ môi trường nước nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung để có một môi trường sống trong lành, sạch sẽ.